Izložba

SVEDOČANSTVO – ISTINA ILI POLITIKA

Koncept svedočanstva u komemoraciji jugoslovenskih ratova

Prošlo je 25 godina od početka rata u Jugoslaviji. Novi rat u Evropi poljuljao je percepciju da će strukture izgrađene posle Drugog svetskog rata moći da garantuju dugoročan mir. Projekat Svedočanstvo — istina ili politika nastoji da poveća produkciju kapitala znanja, šireći realnosti činjenica o ratovima – njihovim učesnicima, uzrocima i posledicama kroz sakupljanje svedočanstava od direktnih učesnika u ratovima i anti-ratnih aktivista.

Refleksijom tih svedočanstava kroz izložbe i konferencije naglasiće se uloga samog svedočanstva kao čina aktivnog građanstva u kreiranju istorijskog narativa putem javne debate. Tokom konflikta, kao i posle njih, zvaničnici svih zemalja naslednica Jugoslavije koristili su neka od svedočanstava u medijima, udžbenicima, istorijskim, izložbama i muzejskim postavkama kako bi opravdali svoje nacionalne, etničke ili religiozne pozicije.

Drugi, koji ne bi pristajali na opravdavanje ovih pozicija, bili su ućutkivani kroz direktnu političku represiju i kroz sistematsko brisanje referentnih okvira koji bi povezivali ova svedočanstva s realnošću za koju se pretpostavlja da reprezentuju. Baš ova vrsta svedočanstva koja ukazuje na funkcionisanje sistema je svedočanstvo koje Primo Levi definiše kao antifašističko, a samim tim i političko.

Ona pokazuju da su svedočanstva čin koji stvara kompleksne slojeve, a ponekad se i suprotstavljaju hekemonskom istorijskom narativu, ili “zvaničnoj istini”, na primer, razotkrivanjem socio-ekonomskih motiva i benefita rata, kao i reflektivanjem zajedničkog iskustva ovih razova i njihovih posledica.

Pošto je svedočenje participativni čin, svedočanstvo je u najmanju ruku čin govora velikom broju slušalaca istovremeno; onima koji su povezani sa situacijom o kojoj je reč, sama situacija iznošenja svedočanstvai samo-obraćanje koje ima više govorinh pozicija. Simultanost vremena i prostora kreira neprekidno promenljiv asamblaž singularno-pluralnih društvenih odnosa, intimnih i političkih, koji deluju i dugo vremena nakon što je svedočanstvo dato, kao i svakim njihovim ponovnim slušanjem.

Raznolikost društvenih odnosa koji se nalaze u osnovi svedočanstava čine njihov odnos prema realnosti, onoj doživljenoj kao i onoj u kojoj je svedočanstvo čuto - kompleksnim. I upravo to čini svedočanstvo nestabilnim za potrebe slušaoca čiji je zahtev za Istinom, npr. sveobuhvatnim značenjem koje bi podrazumevalo osobu koja svedoči Subjektom, a činjeničnu situaciju svedočanstva i onoga o čemu se svedoči Događajem.

Šesnaest umetnika i umetničkih parova su izabrani kroz otvoren međunarodni poziv. Njihovi umetnički pristupi procesu umetničke produkcije varira od arhivskog istraživanja, participativne audio-vizuelne antropologije do statističkog i tehnološkog premišljanja proizvedenog audio materijala kojim se iznosi širok spektar formata (medija) od muzičkih kompozicija i performansa do vizualnih umetnosti i audio instalacija. Pored toga, izložba će predstaviti arhib svedočanstava – portal u vidu društvene mreže koji će dozvoliti posetiocima da čuju i pretražuju intervjue (na BHS, italijanskom i engleskom jeziku) kao i da prilože sopstvene narative. Izložba će otvoriti kanal kroz koji će ova svedočanstva moći da se čuju i kontekstualizuju.

Izložba je deo projekta SVEDOČANSTVO – ISTINA ILI POLITIKA: Koncept svedočanstva u komemoraciji jugoslovenskih ratova, koji vodi Centar za kulturnu dekontaminaciju iz Beograda u saradnji sa partnerskim institucijama: Učitelj neznalica i njegovi komiteti, Beograd; Muzej savremene umetnosti, Beograd; Istorijski muzej Bosne i Hercegovine, Sarajevo; Filozofski fakultet, Sarajevo; Centar za kulturnu i socijalnu popravku, Banja Luka; Boem, Beč, Austrija; Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa (OBCT Transeuropa), Rovereto, Italija; Institut za filozofiju i društvenu teoriju, Beograd i Institut za studije Istočne i Jugoistočne Evrope u Regensburgu, Nemačka.